Archives

Wilhelmus …… (lange pauze) ….. Hilversum 3

06.10.2024 – Wilhelmus …… (lange pauze) ….. Hilversum 3.
Wie herinnert zich niet de mega-trage zender-identificatie van de Hilversumse radiozenders Hilversum 1 tot en met 3? En later Radio 1 tot en met Radio 4? Daarover gaat dit artikel.


Vroeger zonden de Hilversumse publieke omroepen alleen overdag uit. ’s Avonds en ’s nachts waren er in het begin geen uitzendingen. Vijf minuten voordat de uitzendingen weer begonnen was er een zogeheten zender-identificatie te horen: een stukje volkslied (Wilhelmus) en de gesproken zendernaam (Hilversum 1, 2 en 3).

Elke zender kreeg in die jingles een eigen muziekje en een eigen stem. De stemmen waren achtereenvolgens van: Annemiek Tan (Hilversum 1), Rik Felderhof (2) en Vincent van Engelen (3).
Tot nu toe was ook onduidelijk wie de muziek heeft gemaakt, al herkennen we natuurlijk dat het een bewerking is van ons volkslied, het Wilhelmus. Dankzij voormalig technicus Cor Doesburg weten wij sinds kort het antwoord.

De muziek is opgenomen in VARA Studio 6 aan de Heuvellaan 33 in Hilversum, op vrijdag 22 september 1972. De muzikanten waren Victor Swillens (hobo, voor Hilversum 2), Cor Doesburg (synthesizer en Organino, een elektronenklavier, voor Hilversum 3), de naam van de vierde muzikant (een fluitist, voor Hilversum 1) is helaas onbekend. De bewerking van het Wilhelmus was van Lex Karsemeijer en had als tweede stem een tegenmelodie.

In najaar 1985 werd er een nieuwe set gemaakt, omdat op 1 december van dat jaar de zendernamen overgingen van Hilversum naar Radio. Dus Radio 1 in plaats van Hilversum 1, etc.. Ook de profielen van de zenders veranderden. De zender-identificatie-jingles werden natuurlijk aangepast, voor alle zenders sprak Henk Mouwe (NCRV) de zendernamen in.

Luister hieronder naar de verschillende versies van de jingle. Wie de naam van de fluitist kent, mag het ons laten weten! Graag zelfs!

(Met dank aan André Kuiper, Arjan Snijders, Sybrand Verwer, Cor Doesburg en Maarten Fransen, die laatste voor de opnamebonnen.)

De wereldberoemde (jingle-) galm van de EMT 140


21.02.2024 – Geen studio kon destijds zonder. Ook niet in jingleland. De galmplaten van de firma Elektromesstechnik (EMT) in Bremen, uit Duitsland. In 1957 kwam de legendarische uitvinding op de markt, toen nog in mono, de stereo-versie zag in 1961 het levenslicht. De galmplaat zou de muziekwereld veranderen. Ondanks de prijs, die rond de 6.000 dollar lag. En ze waren op z’n minst 2 x 3 meter groot en 300 kilo zwaar!


Tegenwoordig zit galm als plug-in in je audiosoftware. In vele soorten en maten. Maar 65 jaar geleden maakte je een galm bijna fysiek / mechanisch. Simpel uitgelegd: je liet geluid los gericht op een stalen plaat die in metalen veren hing. De stalen plaat trilde mee. Je ving dat geluid vervolgens ook weer op. En zo kreeg je galm.


De galm van de EMT 140 Reverberation Unit was een doorbraak en werd snel standaard in de business. De befaamde jinglestudio PAMS in Dallas had er eentje staan, te zien aan de beugels aan de muur in de voormalige studio (zie foto hieronder). PAMS-baas Bill Meeks had immers een neus voor nieuwe snufjes. Ook jingleproducent Dick Hamilton in Los Angeles had zo’n galm-unit onder zijn garage staan waar hij zijn befaamde jingles maakte. Ook hij experimenteerde er graag op los.

De galm van EMT was zó populair dat grote radiostations er eveneens mee gingen werken. Marktleider WABC in New York had er eentje, waardoor dj’s als Cousin’ Bruce en Dan Ingram hun stem konden laten galmen. Toen Cousin’ Bruce in september 2020 na jaren terugkeerde op WABC, wilden de luisteraars ook de galm terug. Luister maar…

Ook bekende muzikanten en zangers wilden met de EMT 140 werken: Roy Orbison, The Everly Brothers, Elvis Presley, Patsy Cline, Beach Boys en zelfs The Beatles, die elk audio-experiment maar wát graag aangingen.

De EMT bereikt ook Hilversum. In de gang van Hilversum III, beneden in het muziekpaviljoen, was een kleine ruimte, naast de toiletten, onder de klok (een nauwkeuriger beschrijving konden we niet geven). Daar stonden twee EMT’s 140 opgesteld. Mono en met buizen, is ons verteld. EMT produceerde overigens ook platenspelers, die standaard in alle Hilversumse radiostudio’s stonden.



Anno 2024 zijn er niet veel galmplaten meer. En dus kwam mega-knutselaar Leo op het idee om zelf een galmplaat te maken op basis van … een Ikea-kastje.

Luister hieronder naar een audiodemonstratie van de EMT 140 uit 1964 door de Amerikaanse vertegenwoordiger van EMT, Gothan Audio.


Internet barst van de sites die over de EMT schrijven. Enkele tips? Muzikant Deke Dickerson heeft zelf ooit een EMT aangeschaft. En de website van Universal Audio toont mooi de historie van de EMT.

Idee en research voor dit artikel: Albert Pleijsier. Met dank ook aan Ad Roland en Cor Doesburg.