(door Jelle Boonstra)

Dit gaat nu eens niet over jingles of tunes – de boog kan niet altijd gespannen zijn op Jingleweb. Toch heeft het veel met het onderwerp te maken: jinglefans bewonderen Radio London, de zeezender (1964-1967) die het Amerikaanse popformat en PAMS jingles naar Europa bracht. London zat op een oud marineschip uit de Tweede Wereldoorlog, een “Class Admirable minesweeper”. Die van Radio London heette USS Density, omgedoopt tot MS Galaxy. Er werden  er 123 gebouwd, en behalve ‘Radio London’ zijn er dus nog 122 anderen en die waren identiek. Bovendien waren er tweelingbroertje de “Class Patrol Craft Escorts” (de PCE’s), nagenoeg hetzelfde basisontwerp, maar na de oorlog gebouwd; schepen  met een zwaardere bewapening om konvooien te beschermen. En met deze vloot van een kleine 180 schepen valt een bijzonder verhaal te vertellen. Eerst in eigen land maar: in een boekenwinkeltje in Bredevoort zag ik een fotootje hangen dat een oud-marineman er trots had ingelijst. Wat nu dan toch? – dacht ik: de MV Galaxy in de haven van Den Helder? Op dezelfde foto waren er nog drie anderen op de achtergrond te zien. Op Google waren er al snel een heleboel andere foto’s van te  vinden:

Zoals deze, van drie schepen naast elkaar in de marine-haven van Den Helder.

En nog eentje, uit 1975.Wat blijkt: Nederland  kreeg in 1954 zes van deze PCE-schepen van Amerika kado (op deze foto is er eentje net onderweg naar Nederland, nog met de registratie van de Amerikaanse marine, maar met de Nederlandse driekleur al in top).  Noem het maar Marshall-hulp. De marine kon er een kustbewaking mee opzetten – want de Duitsers hadden de meeste Nederlandse marineschepen geroofd of vernield. Enkele schepen bleven zelfs dertig jaar langs de kusten varen en in de haven van Den Helder waren ze decennia lang beeldbepalend. Waarom is dat nooit een zeezenderfan opgevallen? De zes fregatten vormden samen de roofdierklasse en dat verklaart ook de namen die ze kregen: de Harer Majesteits Wolf, de Fret, de Hermelijn, de Vos, de Panter en Jaguar. Respectievelijk de F817 tot en met de F822.  Ze hadden achter elkaar de werf verlaten  en volgens http://navsource.org waren ze daar genummerd van PCE 1604 tot 1609.  De oud-marine-mensen, die op de schepen dienden hebben een liefdevolle site opgezet over de schepen waarop ze voeren; www.roofdierklasse.nl (KLIK HIER) ga er vooral buurten want het is een prachtige site.   De foto’s op deze pagina zijn voor een groot deel gemaakt door deze oude stomp (klik op de foto voor de naam van de oorspronkelijke copyrighthouder). Met dank en de welwillende toestemming van webmaster Pim van Wijngaarden laten we ze hier zien.  De gelijkenis tussen de schepen is frappant, al was de Galaxy ingericht op een specifieke functie: zenden, en de marineschepen natuurlijk op wat zij waren: een gewapende vesting voor het koninkrijk.Ze werden in de Tweede Wereldoorlog aanvankelijk gebouwd om mijnen te vegen in het Aziatische deel van de oorlog, op diverse werven, naar Engels ontwerp, en van elk schip dat de haven verliet werd een foto gemaakt. “Not to be relased”  staat er op deze foto uit het laatste oorlogsjaar.Bemanningslid Friedrich Eissink kwam met een belangrijke aanvulling na de eerste publicatie van deze pagina, hij voer tussen 1959 en 1961 op de ‘Roofdieren’ en is dus een ervaringsdeskundige. Hij zegt dat de Nederlandse schepen waren ontworpen als patrol escort ships, bedoeld om konvooien te begeleiden en onderzeeboten te bestrijden. Daarvoor werd het ontwerp aangepast, er werden er totaal 63 van gebouwd, en ze werden ondergebracht in de PCE-klasse.Wat zijn de verschillen? Friedrich Eissink: “Als u langs de deklijn van de schepen kijkt ziet u dat de “kont” van de Nederlandse schepen duidelijk lager is dan bij de Admirable. Ook hebben de Nederlandse schepen geen mijnenveegtuig.  De mijnenvegers hadden geen dieptebom rails en geen dieptebom werpers.”

Hier scherper en beter te zien.

Van de voorzijde zijn de verschillen weer wat minder.

De roofdieren waren uitermate actief op de Noordzee, zoals in 1974, waar de schepen werden ingezet als achtervang bij de onderschepping van de beroemde hasjkotter Lammie.Dit was het dek van het Radio London schip in 1967.En dit was het dek als oorlogsschip: met kanon.Uiteraard was de conditie van de schepen (zoals hier na 36 jaar trouwe dienst) onberispelijk, diensplichtige Jannen genoeg om roest te bikken en de kwast met grijze verf ter hand te nemen.Nou ja, ze hadden ook wel eens vrij (hier op de Visserijdagen in IJmuiden van 1963)  en een wat andere belangstelling. Prachtige foto van Hidde Baanstra.

Er zijn meer overeenkomsten met de zendschepen. De F822 (Jaguar) kwam in touw om Radio Paradijs op 1 augustus 1981 het zwijgen op te leggen, nadat het schip was geënterd – ook te zien op roofdierklasse.nl.

Op deze foto uit het archief van de Rijkspolitie te water is te zien hoe de hele bemanning van het fregat uitloopt om er geen moment van te missen.Dit is een van de foto’s, die vanaf het marineschip van de inbeslagname door marine-man Harry Weetink werd gemaakt.Het schip krijgt hier een sleep van de Hr.Ms. Jaguar.Nog veel meer foto’s van die dag, van vijf bemanningsleden tegelijk staan op: www.roofdierklasse.nl – Paradijs.De schepen bleven echt heel lang in de vaart: hier zijn zijn op een beleefdheidsbezoek van de Nederlandse marine in de haven van Falmouth, en dan spreken we van juni 1982.In zijn ‘Man’s fight for freedom’ filosofeerde Johnnie Walker erover hoe Radio Caroline ooit nog eens zegevierend over de Theems naar het hart van Londen zou varen (“We shall overcome’) om daar als museumschip af te meren en toegejuicht te worden door de luisteraars. Een ereplaats in het centrum van de stad naast andere beroemde schepen, zoals de Discovery waarmee Robert Scott in 1911 naar de Zuidpool voer. Met een beetje fantasie kun je zeggen dat het voor het Radio London schip toch nog heel aardig is uitgekomen: hier ligt zo’n zusterschip van de Nederlandse marine afgemeerd naast de HMS Belfast, een kruiser uit de oorlogsdagen, die in The Battle of Britain van een beslissende betekenis is geweest.

Twee schepen,  Wolf (de F817) en Fret (de 818)  eindigde op gruwelijke wijze. TNO gebruikte het schip om explosieve pakketten op te hangen om te meten waar het bombarderen het meeste kwaad zou kunnen. Daar zijn FILMPJES van, die een rechtgeaard Radio London fan waarschijnlijk niet met droge ogen kan aanschouwen, want de gelijkenis is  buitengewoon stuitend. In alle delen van de twee schepen werd TNT aangebracht om te kijken waar (en met hoeveel explosieven) je de meeste schade kon aanbrengen.Het doet een beetje denken aan het Noordzee-schip, de Mebo II, dat als doel werd gebruikt voor bombardementen van de Libische luchtmacht.En na alle proeven zag het schip eruit als de Galaxy, die zonk in de haven van Hamburg en na jaren pas weer werd opgetakeld.Op deze foto van de Marine voorlichtingsdienst is te zien hoe twee anderen (de Jaguar, links, en de Vos ) in 1987 naar de sloper in Santander werden gebracht. Sandander, is dat niet die noord-Spaanse havenplaats waar Caroline……? Volgens roofdierklasse.nl werd voor de Jaguar nog een sloperprijs van ruim 45.000 gulden betaald.Van al die boten in een hoog tempo van de werven werden geduwd, zijn er nog maar een paar over, want de kwaliteit was niet bijster goed. Soms zijn er er nog in vermomde vorm. In dit Noorse cruise-schip, The Orient Explorer, is met heel veel turen nog te zien, dat het is gebouwd op een onderstel van zo’n Amerikaanse mijnenveger……En wie goed kijkt, ziet ook hierin de vormen van zo’n oud navy-ship nog terug – ook in Noorwegen.

En dan heeft de marine van Myanmar (Birma) er nog steeds eentje rondvaren.En op de Filipijnen houden ze er ook nog eentje in ere.Dit is beslist een geinige in hetzelfde land, de AM 281 (Quest) werd omgebouwd tot luxe jacht voor de Filipijnse president Ramon Magsaysay (tussen 1948 en 1959) (klik op de foto voor meer).En deze ligt op het droge, het is de USS Hazard (de AM-240) en die is te vinden in het Naval Museum van Nebraska.Een Naval Museum in Nebraska? Voor wie zijn aardrijkskunde een beteje kent is dat een giller, want Nebraska ligt in het midden van de Verenigde Staten, de oceanen aan weerskanten zijn 2500 kilometer verwijderd. (de foto’s zijn copyright Blogspot7. Het heeft iets onweerstaanbaar grappigs dat iemand de moeite neemt om 625 ton aan oorlogsschip naar Nebraska te brengen, sterker nog, dat is hysterisch leuk!!Klik op de foto voor nog meer USS Hazard (er liggen ook nog complete duikboten in dit oorlogspark).En ook deze eindigde in 2004 roemloos, als en kunstmatig riff bij Vera Cruz in Mexico (foto’s zijn van Israel Sanchez Alcantara). En paar gaten er in, alle olie eruit.Daar gaat-ie voor altijd de diepte in.

De USS Inaugural (de AM-242) werd een museumschip in St. Louis.Met een oorlogszuchtig terrasje aan het waterfront. Maar het schip zonk bij een overstroming in 1993 en ligt er nog steeds.

Net zo’n triest einde als van de Galaxy, die zonk in de Kilian bunker uit de Tweede Wereldoorlog in Kiel (gebouwd voor de U-Boten en hier gefotografeerd door Tim Schwabedissen van uboat-net).En er liggen nog wel meer op de bodem. Van alle Admirable Class schepen gingen er ruim 100 naar de Russische (!), Filipijnse, Vietnamese en Mexicaanse marine. In Mexico gingen ze er bepaald niet zuinig mee om, Maar een gelukje, het is een aardige toeristen-magneet geworden in Nationaal Parc Puarto Morelos (klik op het plaatje, boek snel en gorgel ter plaatse een Radio London jingle).Wie minder avontuurlijk is, kan er altijd nog een bouwdoos van kopen, want de firma Lindberg bracht er in de loop van de jaren vier verschillende op de markt. De oudsten worden nog wel eens op E-bay og modelbouwer-sites aangeboden (gemiddelde prijs: 155 dollar)