03.12.2015 – “Met het afscheid nemen van Veronica sterft ook een beetje de democratie in Nederland … Dat spijt mij … voor Nederland…” Het waren de laatste woorden op 31 augustus 1974 bij zeezender Radio Veronica, uitgesproken door het boegbeeld van de zender, Rob Out. Het blijkt nu dat hij zijn beroemde radiospeech grotendeels ontleend heeft aan het boek De eeuwige bron (The Fountainhead) van Ayn Rand uit 1943. Dat is ons gebleken uit eigen bevindingen. Of simpeler gezegd: na het lezen van het boek en het herkennen van de tekst. Minstens de helft van de zinnen uit de speech heeft Out (overleden in december 2003) vaak bijna woordelijk overgeschreven uit het boek van Rand.
In zijn eigen boek (Veronica één jaar later, 1975) schrijft Rob Out met geen woord over de bron van de speech. Ook in andere boeken over Veronica (zoals Dit was Veronica van Auke Kok) komt de bron niet ter sprake. Volgens schrijver en radiokenner Arjan Snijders zijn de dramatische woorden van Rob Out ‘tot het Nederlands omroepcultuurgoed gaan behoren’, zo schrijft hij in zijn boek ‘Herinnert u zich deze nog?’ ‘Ze zijn radiogeschiedenis geworden en ontelbare malen herhaald’, schrijft hij in 2007. Ook dat boek maakt geen melding van de werkelijke herkomst van de uitgezonden tekst.
Uit DIT DOCUMENT blijkt het grote aantal overeenkomsten. De tekstfragmenten van het boek en van Rob Out staan hier naast elkaar.

In diverse boeken die in de loop der jaren over Veronica zijn verschenen verhaalt Out over de worsteling die hij tijdens het schrijven van de speech kende om de juiste woorden te vinden.
“Ik had de taak het laatste uur te maken. (…) De meest knellende vraag was wat de laatste woorden moesten zijn. (…) Wat wilde ik in die laatste minuten van Veronica zeggen? Wat wilde ik onder woorden brengen?  (Uit: Veronica, één jaar later, Rob Out)
In de nacht van de 30ste op de 31 augustus (1974, red) zat ik onafgebroken achter mijn schrijfmachine. Uren zat ik voor mij uit te staren om dan weer los te barsten in een vloed van woorden. Neergekwakt in woede en verdriet, maar in hetzelfde tempo weer verscheurd. Moeizaam, héél moeizaam, vormden de woorden zich tot zinnen. Het vretende gevoel onrechtvaardig behandeld te zijn, probeerde ik met moeite niet te laten weerklinken in ordinaire aanvallen. Over het papier in de schrijfmachine viel ik tegen de ochtend in slaap.
Een duizelingwekkend kort moment later werd ik weer wakker geschud. “Rob! Wakker worden. Je moet naar de studio.” Het was mijn vrouw Marion. Versuft dook ik onder de douche. Een half uur later was ik in de studio. (Uit: Veronica, één jaar later, Rob Out)
Die ochtend nam Out in de Veronica-studio Villa Lapershoek (tegenwoordig een hotel, aan de Utrechtseweg in Hilversum) zijn speech op. Hij was de man geweest, De Man, hij had de wereld beter willen maken, maar dat werd hem nu verboden. Zo voelde hij het, en met dat gevoel liep hij om negen uur in de ochtend nog één maal de trappen op van Villa Lapershoek, naar de tweede etage en dan rechts af. (…) Daar, in de rustige Studio 1, wachtte opnametechnicus Atze Veenstra hem op (…). Rob Out, tussen zijn vingers een brandende sigaret, om zijn schouders zijn onafscheidelijke witte coltrui, zette zich aan zijn laatste piratenklus. (Uit: Dit was Veronica, Auke Kok)

In het spraakmakende boek De eeuwige bron van Ayn Rand is het hoofdpersonage Howard Roark degene die ter eigen verdediging in de rechtbank de tekst uitspreekt. In de Nederlandse versie beslaat die tekst maar liefst 10 volle pagina´s.

De Nederlandstalige versie van het boek verscheen volgens uitgeverij Luitingh-Sijthoff in Amsterdam in 1975 en was vertaald door Jan van Rheenen. Mogelijk heeft Out in 1974 dus de Engelstalige versie gelezen en de tekst zelf vertaald.
Rob Out kan ook de film gezien hebben die in 1949 op basis van het boek is gemaakt, al is in die film de oorspronkelijke tekst van de passage drastisch ingekort. Dat kan dus niet de basis van zijn radiotoespraak zijn geweest. De hoofdrollen in die film werden gespeeld door Gary Cooper (architect Howard Roark) en Patricia Neal (journalist Dominique Francon).
Het laatste jaar kent het boek in Nederland een revival door de theaterbewerking van Ivo van Hove in de uitvoering van Toneelgroep Amsterdam. De hoofdrollen voor dezelfde personages zijn hier voor Ramsey Nasr (Howard Roark) en Halina Reijn (Dominique Francon).
De hele speech van Rob Out kun je HIER lezen en beluisteren.

Inmiddels heeft ook De Telegraaf het artikel uit Jingleweb overgenomen. Je kunt het HIER LEZEN.
Op de foto rechts zie je technicus Juul Geleick (r) en Rob Out met de band van de laatste uitzending (foto Stichting Norderney).